1
بلوار امین مجتمع امین بلوک 1گروه فقه و حقوق قضایی
2
دانشجوی دکتری فقه و حقوق قضایی (المصطفی العالمیه)
3
استادهمکار جامعه المصطفی ص و عضو گروه حقوق مجتمع علوم انسانی
چکیده
محاربه و افساد فی‌الارض، از مهم‌ترین و سنگین‌ترین عناوین جزایی در فقه و حقوق اسلامی است. مبنای شرعی و قانونی دو عنوان فوق، آیه 33 و 32 سوره مائده است. علی‌رغم پیشینه نسبتاً طولانی موضوع محاربه و افساد که به عصر تشریع برمی‌گردد، همچنان مسائلی از قبیل: مفهوم، مصداق، ترتیبی یا تخییری بودن مجازات چهارگانه و... در میان فقهای اسلامی چالش‌برانگیز بوده است. اما آنچه بیش از همه و بخصوص در بین اندیشمندان معاصر، موردتوجه و مناقشه قرارگرفته است، رابطه بین دو عنوان و بحث استقلال افساد از محاربه است. دو دیدگاه عمده در مسئله وجود دارد، یکی وحدت و دیگری تعدد دو عنوان محاربه و افساد فی‌الارض. مسئله تعدد وحدت محاربه و افساد با رویکردهای مختلف قرآنی، فقهی، روایی و ادبی مورد پژوهش‌های اولیه قرارگرفته است و گه گاهی نفیا و اثباتا به آرای تفسیری بعضی از مفسرین استناد می‌شوند، اما از منظر تفسیری تحقیق لازم و مستقلی صورت نگرفته است. نوشتار حاضر، مسئله وحدت و تعدد دو عنوان افساد و محاربه را صرفاً از منظر تفاسیر فریقین و بر مبنای دیدگاه سنتی و دیرینه وحدت دو عنوان بررسی کرده است. مراجعه به تفاسیر مهم اسلامی نشان می‌دهد که ازنظر مفسران موضوع اصلی مجازات مقرر در آیه 33 سوره مائده، محاربه است و افساد نقش تقییدی و توصیفی دارد. بنابراین مسئله تعدد و استقلال افساد دست‌کم از نگاه مفسران قرآنی وجهی ندارد.
)