قاعدة فراغ و تجاوز، یکی از قواعد مورد توجه فقیهان بوده است. کاربرد این دو قاعده، خصوصاً در عبادات (وضو، غسل، نماز) مورد توجه قرار میگیرد. بر وحدت و یا استقلال دو قاعده، ثمراتی مترتب است؛ از جمله اینکه اگر قائل به استقلال دو قاعده شویم، عمومیت در فراغ و عدم تعمیم برای قاعدة تجاوز محفوظ خواهد ماند و در مورد قاعدة تجاوز باید اکتفا به مورد نص شود، ولی اگر دو قاعده را یکی بدانیم، با عنایت به نصوص و ادله، عمومیت قاعدة تجاوز غیر از مواردی به دلیل خاص نیز در همة ابواب فقه، از طهارات تا دیات، عقود و ایقاعات، عبادات و حتی احکام قابل اجراست. نویسنده در این مجال، ضمن بررسی آرای مختلف، نظری را انتخاب و ادله آن را ذکر میکند.
)