1
استادیار گروه فقه و مبانی حقوق دانشکده الهیات دانشگاه مازندران
2
طلبه سطح3حوزه علمیه روحیه قم.
چکیده
تداوم زندگی زناشوئی مبتنی بر رعایت و تعهد به حقوق متقابل زوجین است و از عدم تحقق این حقوق متقابل، تعبیر به نشوز میشود. عوامل تحقق نشوز زوجه، عدم تمکین، عدم ازاله موهای بدن، زینت نکردن، خروج بدون اجازه از منزل و گفتار و رفتار بد میباشد. برخی از این عوامل همچون عدم تمکین مستقلاً و برخی مانند رفتار بد طبق نظر امامخمینی عامل نشوز میباشند. در فرض نشوز زوجه با توجه به آیه34 نساء زوج مجاز به وعظ، هجر و ضرب میباشد. این امور سهگانه محل اختلاف فقهاست. بُعد اول اختلاف معنای هجر و ضرب است که مرحوم روحانی هجر را دارای دو مصداق پشتکردن به زوجه و جداسازی محل خواب و امامخمینی ضرب را، «ضرب غیرشدید به قصد اصلاح که امید به بازگشت زوجه باشد» معنا فرمودند. بُعد دوم اناطه امور سهگانه بر نفس نشوز یا خوف نشوز است. آیتالله شبیری آن را مترتب بر نفس نشوز، آیتالله مکارم منوط به خوف نشوز دانسته و امامخمینی قائل به تفصیل شدند. بُعد سوم ترتیب بین امور سهگانه در فرض تحقق نشوز یا جمع بین همه موارد است که صاحبجواهر معتقد به تخییر در امور سهگانه، مرحوم روحانی قائل به جمع و امام خمینی و محققحلی علیرغم وجود اختلاف در سعه و ضیق ترتیب، قائل به ترتیب میباشند. از احکام نشوز زوجه، رفع وجوب نفقه از زوج میباشد لکن محل اختلاف در وجوبنفقه به نفس عقد واجب یا با تمکین تام، است. امامخمینی اعتقاد به قول دوم و صاحبجواهر و مرحوم روحانی معتقد به اناطه به نفس عقد میباشند. کلیدواژه‌ها: ماهیت نشوز، حکم نشوز، نشوز زوجه، نشوز زوجه از منظر فقه.
)