جستاری در امکان سنجی معافیت مادر از حرمت ربا نسبت به فرزند ...

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور

چکیده

مشهور فقیهان امامی وجود رابطه «پدر و فرزندی» را موجب سقوط حرمت ربا قلمداد کرده و بر این باورند پدری که از فرزند خود ربا دریافت می‌کند، مرتکب عمل حرامی نگردیده است و در مقابل نسبت «مادر و فرزندی» را سبب معاف از حرمت ربا ندانسته‌اند. بازتاب این تلقی دوگانه در تبصره 3 از ماده 595 قانون مجازات اسلامی نیز نمود یافته و به نظر می‌رسد به نقض ملاک عدالت بر حکم تجویز ربا میان پدر و فرزند شده است. نیک پیداست وجود چنین افتراقاتی، ضرورت بازخوانی مجدد ادله را ایجاب می‌کند. جستار حاضر با شیوه‌ای تحلیلی- توصیفی و با نگاه مسئله محورانه، پس از مطالعه آرای فقیهان در این باب، با خوانش انتقادی، امکان الحاق مادر به پدر در سقوط حرمت ربا را تقویت نموده و الغای خصوصیت از رابطه پدر و فرزندی، گستره واژه «والد»، مردود دانستن دلیل قیاس، بخشی از مستندات نگارنده در جهت تحلیل مساله می‌باشد. نتیجه پژوهش حاضر حاکی از آن است که فهم عرفی موجود، تفکیک بین پدر و مادر در سقوط حرمت ربا را خلاف اصل عدالت و حکمی تبعیض آمیز تلقی می‎کند و فارقی بین پدر و مادر در این زمینه نمی‌یابد.
کلیدواژه‌ها: ربا، عدالت، اخلاق، پدر، فرزند، مادر.

کلیدواژه‌ها